DÜDÜK ÇIKARTMAK
Oyun Kökeni: Düdük Çıkartmak, Türkiye (Çorum) kökenli bir oyundur.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Oyunun Oynadığı Yer: Açık Alan
Oyun Türü: Sokak Oyunu
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 3 kişi ile oynanır)
Amaç: Oyundan tüm oyuncuların ve seyredenlerin eğlenmiş ve mutlu bir şekilde ayrılmış olması.
Terimler:
Kendimelik: Çocuklar kendi kullanımları için ayırdıkları veya kendilerinde kalmasını istedikleri oyuncak veya diğer eşyaların kendisine ait olduğunu “kendimelik” sözcüğü ile belirtirler ve kendimelik olan bir oyuncak veya eşyanın başkası tarafından istenmesi ayıplanır.
Sünnetlemek: Çubuktan ayırılan kabuğun bir ucunun dış örtü kısmını bıçak veya jiletle kazıyıp alttaki beyaz dokusunu çıkartmaya verilen ad.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): İğde, söğüt ve kavak gibi ağaçların dalları ve her oyuncu için birer adet Bıçak.
Kurallar: Bu oyun erkekler (yetişkin) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Düdük Çıkartmak oyunu en az 3 kişi ile oynanmaktadır.
– Oyun ne kadar kalabalık oyuncu ile oynanırsa o kadar keyifli ve eğlenceli olur.
– “Ağaçlara su yürüdüğü zaman.” Ağaçlara su yürüdüğü günlerde eli bıçak tutacak yaştaki çocuklar için eğlenceli bir uğraş da iğde, söğüt ve kavak gibi ağaçların dallarından düdük yapmaktır.
Düdük Çıkartmak oyunu kazanımları:
- Akıl Yürütme Becerileri
- Algılama Becerisi
- Bağlamsal Düşünme
- Başarıyı Tebrik
- Bir Hareketi Sürdürme (Psikomotor Beceriler)
- Büyük Kas Gelişimi (Fiziksel Beceriler)
- Dayanışma (Duyuşsal Beceriler)
- Denge (Psikomotor Beceriler)
- Diğer Oyuncuların Duygularını Anlama
- Dikkat ve Konsantrasyon
- Dikkati Yoğunlaştırmak (Bilişsel Beceriler)
- Düşünme Becerileri
- Eş Güdüm (Koordinasyon)
- Hareketleri Hızlandırmak
- Hızlı Düşünme
- İletişim Becerileri
- İletişim ve Sosyalleşme (Sosyal ve Dil Becerileri)
- Karar Verme (Bilişsel Beceriler)
- Konsantrasyon (Bilişsel Beceriler)
- Kurallara Uyma (Duyuşsal Beceriler)
- Mantık Yürütme
- Odaklanma
- Otokontrol
- Oyuncuların Birbirleriyle Etkileşim Kurması
- Öz Güven (Duyuşsal Beceriler)
- Paylaşım
- Sabır
- Sıralı Düşünme
- Tepki Hızı (Psikomotor Beceriler) Gelişimi Destekleme
Oyunun Oynanışı
֍ Düğün için başka köylerden gelen davetlilerin delikanlıları, kına gecesinden sonra konaklamak için bir evde toplanırlar.
֍ Burada kendi aralarında sabaha kadar sohbet ederler, saz çalarlar ve oyun oynarlar.
֍ Gençler, bu oyunu bilmeyen birini bir bahaneyle yanlarına çağırırlar.
֍ Yakın veya uzak çevrelerde bulunan söğüt veya kavak ağaçlarından bir kaç ince dal koparılır.
֍ Eldeki çubuklar üzerindeki yaprak açacak gözlerden daha açılmamış olanların arası, bir parmak boyu veya daha uzunca bölümleri bıçakla sadece kabuk derinliğine kadar yuvarlakça çizilir.
֍ Düzgün yüzeyli bir taş üzerine konan çubuğun işaretlenen (çizilen kısmı) bıçağın sap kısmı ile sözlü veya sözsüz küçük darbelerle dövülür.
֍ Çubuğa vurulan bu darbelerle odunsu kısımla kabuk arasındaki sıkılık gevşetilir.
֍ Sözlü olarak düdük çıkartmak bu işin biraz daha eğlenceye dönüştürülmesi ve ortama güldürü unsuru katmak içindir.
֍ Çubuğunu döven çocuk, vurduğu darbelere uyum sağlayacak bir ritimle şu sözleri söyler:
“El çik, mel çik
Gel çık gel çık
Dağa taşa su yürüdü
Sana niye yürümedi
El çık mel çık
Gel çık gel çık
Elekçinin karısı
Keçe çaput koymamış
Hep önüne yamamış
El çık mel çık
Gel çık gel çık.”
֍ Bu sözlerle iyice dövülen ince dalın kabuğunun işaretli kısmı yavaşça, odunsu kısmı üzerinde oynatılmaya çalışılır.
֍ Bu işlem yapılırken fazla güç denememek lazımdır.
֍ Kabuğun formu bozulmamalı ve çizili kısım kırılmamalıdır.
֍ Kabuk, odunsu kısım üstünde oynatılınca yavaş yavaş odunsu kısımdan çıkarmak için çekilir.
֍ Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da, çubuk üzerindeki göz yerlerinin tamamının içteki odunsu kısımdan kopmuş olmasını sağlamaktır.
֍ Zira yırtık kabuktan ses çıkmaz.
֍ Çıkarılan kabuk borunun bir ucu yarım veya bir santimetre kadar sünnetlenir (Sünnetlemek: Çubuktan ayırılan kabuğun bir ucunun dış örtü kısmını bıçak veya jiletle kazıyıp alttaki beyaz dokusunu çıkartmaktır.).
֍ Ağıza alınan sünnetli kısım bir iki defa hafifçe ısırılarak ıslanır.
֍ Sonra yavaş yavaş ses çıkartma denemeleri yapılır.
֍ İlk çıkan sesler kesik veya kırık seslerdir.
֍ Daha sonra düdüğümüz boyuna, kalınlığına göre ses verir.
֍ Düdük çıkartmayı iyi becerenler arkadaşlarına da düdük çıkartıp verirler.
֍ En iyi ses veren düdüğünü kimse başkasına vermez, o kendimeliktir (Kendimelik: Çocuklar kendi kullanımları için ayırdıkları veya kendilerinde kalmasını istedikleri oyuncak veya diğer eşyaların kendisine ait olduğunu “kendimelik” sözcüğü ile belirtirler ve kendimelik olan bir oyuncak veya eşyanın başkası tarafından istenmesi ayıplanır.)..
֍ Boru düdük gibi dilli düdük de eli uz olanlarca yapılırdı.
֍ Dilli düdük yapımında hem kabuksu kısmın hem de odunsu kısmın bıçak yardımıyla işlenmesi gerekir.
֍ Çıkarılan düdüklerin kısa zamanda ses vermez hale gelmemesi için ıslak kalması gerekir.
֍ Gece su içinde, gündüz de ıslak bez arasında saklamak suretiyle düdüğümüzün ömrünü bir iki gün uzatmak mümkün olur.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
