AÇ KAPIYI BEZİRGAN BAŞI
(ADIYAMAN)
Oyun Kökeni: Aç Kapıyı Bezirgan Başı, Türkiye (Adıyaman / Aksu köyü) kökenli bir oyundur.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Altın Kapı (Золотые ворота): Rusya
Altın Köprü: Almanya
Arılar Dönerler Dururlar (Περνά Περνά Η Μέλισσα): Yunanistan
Charlestoıvn Köprüsü: New England
Çürük Elma: Türkiye
Hankervan: Türkiye
Kapan Kale: Türkiye
Kapucubaşı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Levis Köprü: Fransa
Londra Köprüsü: İngiltere
Pasimisi: İspanya
Yıkık Köprüler: İskoçya
Oyunun Oynadığı Yer: Açık Alan
Oyun Türü: Sokak Oyunu (Düz ve geniş bir alan)
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 8 kişi ile oynanır)
Amaç: Oyundan tüm oyuncuların ve seyredenlerin eğlenmiş ve mutlu bir şekilde ayrılmış olması.
Terimler:
Altın Bilezik: 2’inci takımın başkanına verilen ad.
Altın Saat: 1’inci takımın başkanına verilen ad.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Herhangi bir malzeme kullanılmamaktadır.
Kurallar: Bu oyun kızlar ve erkekler (6 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Oyunda oyuncu sınırlaması yoktur.
– Tekirdağ çocuk oyunlarından “Bezirgân Başı” oyununda Aksu köyünde oynanan oyundaki gibi herhangi bir nesne, meyve, hayvan adlarına göre grup oluşturmak için sınıflandırma yapılmaz. Bezirgânbaşı oyununda bir takımın başkanı “altın saat”, diğer takım başkanı da “altın bilezik” olmayı seçer.
– Tekirdağ’da oynanan oyunda en sona kalan oyuncuya yüksek sesle sorulurken, oyuncu kollarından tutulup ileri geri sallanır. Üç kere “Cennet kuşu pır pır pır” denilerek oyuncu hangi başkanı seçtiyse onun beline sarılır.
– Aksu köyünde en sona kalan kişiye soru sesli sorulduktan sonra, soru sorulan oyuncu tarafını seçer ve takımına geçer
herhangi bir söz söylenmez.
– Takımlar belirlendikten sonra Tekirdağ’da oynanan oyunda, oyuncular el ele tutuşarak birbirini çekmeye çalışır. Aksu köyünde iple birbirini çekme söz konusudur.
– İki oyunun sonunda da yer alan, yenilen takıma “çürük elma” söylemi ortaktır
– Bursa Orhangazi’de derlenen “Bezirgân Başı” oyunu Tekirdağ oyununda olduğu gibi takımlar “altın bilezik” ve “altın saat” adlarını alır. Aksu köyünde takım isimleri isteğe göre çeşitlendirilir.
– Orhangazi’de oynanan oyunda Aksu köyünde oynanan oyun gibi en sona tek kalan oyuncuya sorusu sorulduktan sonra herhangi bir söz söylenip oyuncu gruba alınmaz, seçtiği takıma hemen dâhil olur. Oyuncular birbirlerinin bellerine sarılarak birbirlerini elle çekerler. Aksu köyünde ise iple çekme durumu mevcuttur. İki yöre de çizgiyi geçen takım yenilmiş olur.
Oyunun Oynanışı
֍ Oyuncular arasında gönüllülük esasıyla veya sayışma ya da kura çekme yöntemi ile iki oyuncu seçilir.
֍ Bunlar kendi aralarında meyve, nesne, hayvan gibi türlerden birer isim belirler.
֍ Daha sonra seçilen iki kişi el ele tutuşarak kollarını havaya kaldırır.
֍ Oyunun şarkısı söylenmeye başlanır:
“Aç kapıyı bezirgân başı bezirgân başı.
Kapıda ne alırsın ne verirsin?
Arkamdaki yadigâr olsun
Bir sıçan iki sıçan üç de değil dolaba kaçan.”
֍ Şarkı söylendiği esnada geride kalan kişiler sırayla kollarını havaya kaldıran iki kişinin arasından geçerler.
֍ Şarkının dolaba kaçan sözü, geçme esnasında hangi oyuncuya denk gelirse o oyuncuyu kollarının arasına alırlar.
֍ Sonra oyunculardan biraz uzaklaşarak bu kişiye grupları temsil eden meyve isimlerinden örneğin; çilek mi muz mu diyerek soru sorarlar?
֍ Sonra oyuncu bu meyvelerden hangisini seçerse, seçtiği meyveyi temsil eden oyuncunun takımına geçer.
֍ Oyun oyuncular bitene kadar devam eder.
֍ En son oyuncu kollarını havaya kaldırmış iki oyuncunun kolları arasına alınmaz ve oyuncuya sesli bir şekilde sorusu sorulur.
֍ Ardından o da istediği meyve adını söyleyerek seçtiği takıma geçer.
֍ Muz takımı bir tarafa, çilek takımı bir tarafa ayrılır.
֍ Takımların durduğu yerlere kısa çizgiler çizilir.
֍ Bu çizgi genellikle tebeşirle çizilir.
֍ Sonra iple birbirlerini çekmeye başlarlar.
֍ Çizgiyi geçen takım oyunu kaybetmiş olur.
֍ Bu takıma “çürük elma” denir.
֍ Çizginin gerisinde kalan takım oyunu kazanır.
֍ Oyun aynı şekilde devam edip gider.
Oyunun videosu:
