CIZ / ÜÇ – BEŞ – ON

Oyun Kökeni: Cız/Üç – Beş – On, Türkiye (Kars) kökenli bir oyundur.

Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:

Oyunun Oynadığı Yer: Açık Alan

Oyun Türü: Sokak Oyunu (Düz ve toprak zeminli bir alan)

Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 2 kişi ile oynanır)

Amaç: Oyun başında çizilen çizgi üzerine dizilen aşıkları vurmak.

Terimler:

Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Her oyuncu için eşit miktarda Aşık Kemiği (Her oyuncuya ait aşık kemiği farklı renklere boyanmalıdır.)

Kurallar: Bu oyun erkekler (8 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.

Oyuna İlişkin Genel Kurallar:

– Oyunun asıl adı “cız” olmasına rağmen, günümüzde eski terimlerin kullanımının azalması sebebiyle aşık kemiğinin her yüzüne ismini veren terimler yerini daha basit olan “üç-beş-on” sayılara bırakmıştır.

– Aşığın daha enli olan iki yüzüne “üç”, dar ve düzce olan diğer iki yüzüne “beş” ve kenarsız düz olan karşı tarafına ise “on” denir. Fakat yaşlı insanlar bu oyuna halâ “cız” demektedirler.

– Oyunun sonunda ceza yoktur.

Oyunun Oynanışı

֍ Cız/üç-beş-on oyununa başlamadan önce, karşılıklı ve aralarında en az beş adım olacak şekilde iki çizgi çizilir.

֍ Bütün oyuncular bir çizgide toplanır.

֍ Sırayla, ellerindeki daha ağır ve “enek” denen aşığı karşı çizgiye atarlar.

֍ Tüm atışlar yapıldıktan sonra çizgiye en yakın olan aşığın sahibi birinci olur; bu sıralama takip edilir.

֍ Oyuncu sıralaması yapıldıktan sonra iki çizgiden birine oyuncular sırayla aşıklarını dizerler.

֍ Dizilecek aşık sayısı oyunculara bağlıdır.

֍ Ortak bir sayı seçilir ve her oyuncu o sayı kadar aşık dizer.

֍ Oyuncular karşı çizgiye geçer ve sıralamada sonuncu olan oyuncu dizilen aşığın başını belirler.

֍ Birinci olan ona “Baş ne taraf?” diye bir soru sorar.

֍ Buna karşılık olarak da sonuncu olan kişi “sağ” veya “sol” diyerek aşıkların başını belirler.

֍ Bu oyunda ana hedef başı vurmaktır.

֍ Başı vuran oyuncu bütün aşıkları alır.

֍ Eğer oyuncu başı değil de başka bir aşığı vurursa ve o aşık ile kendi aşığı olan “enek”i çizgi dışına çıkartırsa, o çıkarılan aşıktan itibaren başın zıt tarafındaki bütün aşıkları alır.

֍ Kalan aşıklar tekrar dizilir ve sıradaki kişiyle atışa devam edilir.

֍ Son atıcı da atışını yaptıktan sonra hâlâ yerde aşık varsa, oyuncular atış sonrasındaki “enek”lerinin konumunu bozmayarak tekrar ters taraftan atış yaparlar ve bu yerdeki aşıklar bitene kadar oyun aynı şekilde devam edip gider.