KÖSE ARAP
Oyun Kökeni: Köse Arap, Türkiye (Çorum) kökenli bir oyundur.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Kış Yarısı Eğlencesi: Türkiye (Çorum)
Oyunun Oynadığı Yer: Kapalı Alan
Oyun Türü: Oda Oyunu
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 6 kişi ile oynanır)
Amaç: Oyundan tüm oyuncuların ve seyredenlerin eğlenmiş ve mutlu bir şekilde ayrılmış olması.
Terimler:
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Bir adet Deve.
Devenin Hazırlanışı: Oyunculardan birincisi ayakta, oyun için temin edilen kara sabanı havada tutar, sabanın toprağı işleyen kısmı yukarıda ve öndedir. Bu kısım devenin baş ve boyun kısmını oluşturur. İkinci ve üçüncü oyuncular yine ayakta ve omuzları üzerinde bir tahta beşik tutarlar. Beşiği tutanlar, aynı boyda olursa hazırlanan devenin görünümü daha düzgün olur. Beşik kısmı devenin gövde ve sırt kısmını oluşturur. Beşik pöstekilerle veya düz bir kilimle kapatılır. Böylelikle deveyi oluşturan malzeme ve taşıyıcılar gözükmezler. Devenin başına, boynuna ve muhtelif yerlerine irili ufaklı ziller bağlanır. Böylece oyunda kullanılacak Deve hazırlanmış olur.
Kurallar: Bu oyun erkekler (yetişkin) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Köse Arap oyunu en az 6 oyuncu ile oynanmaktadır.
– Oyun ne kadar kalabalık oyuncu ile oynanırsa o kadar keyifli ve eğlenceli olur.
– Bu oyun; “Kış Yarısı Eğlencesi” ve “Davar Yüzü” olarak ta adlandırılmaktadır.
Köse Arap oyunu kazanımları:
- Akıl Yürütme Becerileri
- Algılama Becerisi
- Bağlamsal Düşünme
- Bir Hareketi Sürdürme (Psikomotor Beceriler)
- Diğer Oyuncuların Duygularını Anlama
- Dikkat
- Dikkati Yoğunlaştırmak (Bilişsel Beceriler)
- Düşünme Becerileri
- Empati Kurma
- Hızlı Düşünme
- İletişim Becerileri
- Karar Verme (Bilişsel Beceriler)
- Konsantrasyon (Bilişsel Beceriler)
- Kurallara Uyma (Duyuşsal Beceriler)
- Mantık Yürütme
- Odaklanma
- Otokontrol
- Oyuncuların Birbirleriyle Etkileşim Kurması
- Öz Güven (Duyuşsal Beceriler)
- Sabır
- Stratejik Düşünme
- Strateji Geliştirme (Bilişsel Beceriler)
- Tepki Hızı (Psikomotor Beceriler) Gelişimi Destekleme
Oyunun Oynanışı
֍ Oyun, oda içinde oynanır.
֍ Tüm oyuncular oyun alanında toplanırlar ve bir çember oluştururlar.
֍ Daha sonra oyuncular arasında gönüllülük esasıyla veya Sayışma Tekerlemesi yöntemi ya da kura çekme yöntemi ile tek tek aşağıdaki sıralamaya uygun şekilde (Köse, Dede, İki genç kız, İki erkek genç) oyunda oynayacak oyuncuların rolleri belirlenir.
֍ Oyuncular tarafından malzemeleri önceden belirlenen ve hazırlanan önce anlatılan malzemeler ve oyuncular ile Deve yapılır.
֍ Oyunun diğer oyuncuları şu şekildedir;
- Köse
- Dede
- İki genç kız
- İki erkek genç
֍ Kızların rolünü daha çok kız kıyafeti giyinmiş erkek oyuncular oynamaktadır.
֍ Köse rolünü; İri cüsseli eli yüzü siyaha boyanmış, eli sopalı, başı keçe kalpaklı, sırtı cübbeli bir erkek oyuncu oynar.
֍ Köse aynı zamanda oyunun iç yönetmeni ve kızların koruyucusudur.
֍ Dede; giyimi ve görünümü ile zayıf bir ihtiyardır.
֍ Sakallı, cübbeli veya aba giyimli, eli bastonlu, sırtı kambur iki büklüm olmuş denecek kadar yaşlıdır.
֍ Oyunda kızların dedesi rolündedir.
֍ Bu oyun iki amaç için sergilenmektedir.
- Birincisi, eğer köyde düğün olacaksa okuyuntu yapılacak kimselere davetçi olunmak üzere oyun düzenleniyor.
- İkincisi, eski takvimde Kasım günleri olarak bilinen günlerin 90 ila 100. günleri arasında (Aralık ayı başlarına tesadüf eden günlerde) köyde güzlük işler bitmiş, kış için sürdürülen yoğun çalışma temposundan çıkılmış olduğu günlerde, gençleri ve köy halkını eğlendirmek amacıyla oynanırsa, “davar yüzü eğlencesi” adı veriliyor.
֍ Köyün bütün hanelerinin kapıları vurulur. Deve yürür. Çevresindeki oyuncular türlü doğaçlama latifelerle, çevrelerinde oluşan seyircilerin katılımıyla her evden yağ, bulgur, şeker, un, yakacak toplarlar.
֍ Toplanan malzeme bir evde pişirilir.
֍ Pişen yemekler birlikte yenir. Yemekten sonra oda içi eğlenceleri başlar ve geç saatlere kadar sürer.
֍ Oyunun değişmeyen bir kaç sahnesi; Dedenin hastalanması, kızların ağıtları, kızları kaçırmaya kalkışanlarla Köse’nin ve kardeş gençlerin kavgalarıdır.
֍ Dede hastalanınca kızlar başında ağlaşırlar.
֍ Ağlarken şu sözleri söylerler:
Dedem dedem, gün görmedik dedem…
Dedem dedem, ölemedin gittin dedem…
Dedem dedem, senin yaşıtların gitti de, gelmeli oldu dedem…
Geçen yıl ölecektin bu yıla kaldın dedem….
֍ Kızlar ağlarken Deve de, ağlıyormuş gibi hareketler yapar, başını sallar.
֍ Dede ölmez iyileşir, ayağa kalkar.
֍ Deve, Dede’nin ayağa kalkışına sevinmiş gibi hareketlerde bulunur, oynar.
֍ Bu gösterilerde davul zurna oyunu müzikler.
֍ Oyun bitiminde hep birlikte halaylar çekilir, çiftetelli gibi oyunlar da oynanır.
֍ Oyun boyunca Köse ön plandadır.
֍ Genç erkekler önde, onları arkasından kızlar yürürler.
֍ Dede devenin yularını çekerek hepsinin ardından yürür.
֍ Oyun bu döngü ile aynı şekilde devam edip gider.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
